نگهداری از موکت : راهکارهایی برای پیشگیری از خراب‌شدن موکت

بیشتر افراد برای انتخاب موکت دلخواهشان یک عالمه اندازه‌گیری و برنامه‌ریزی می‌کنند، انواع موکت را بررسی می‌کنند و بعد از ارزیابی کیفیت آن، در نهایت موکتی که همیشه دنبالش بوده‌اند را پیدا کرده و می‌خرند. موکتی که شما انتخاب می‌کنید قطعا ترکیبی از طرح و رنگی زیبا و جنسی خوب دارد که دلتان می‌خواهد حداقل تا چند دهه بعد برایتان عمر کند و برای بچه‌ها و نسل‌های بعدی‌تان هم کاربرد داشته باشد اما برای این که چنین اتفاقی بیفتد باید اصول نگهداری از موکت را بدانید. هرچقدر هم که استحکام و دوام یک موکت زیاد باشد، مسائل رایجی هستند که اگر آن‌ها را رعایت نکنید به بافت و رنگ موکت آسیب می‌زنند و عمر آن را کم می‌کنند. این به این معنا نیست که باید ۲۴ ساعته حواستان به موکت‌ها باشد اما از آن جایی که پیشگیری بهتر از درمان است، فقط کافی است به مسائلی که به موکت آسیب می‌زنند توجه داشته باشید و نگهداری از موکت را جدی بگیرید. مطلب زیر هفت مورد از مواردی که برای موکت تهدید به حساب می‌آیند و اینکه چطور می‌توانید از آن‌ها جلوگیری کنید را به شما یاد می‌دهد.

نگهداری از موکت در برابر رطوبت و خیسی

یکی از مضرترین مواد برای موکت‌های طبیعی تماس مداوم با آب یا رطوبت است. درست است که برای تمیز کردن موکت‌های پشمی از آب استفاده می‌کنید اما اگر موکت خیلی در معرض آب قرار بگیرد، علاوه بر جذب حشرات، به بافت و الیاف‌ داخل موکت آسیب می‌زند؛ حال چه از جنس پشم باشد و چه از نخ، ابریشم یا موی حیوانات ساخته شده باشد. برای نگهداری از موکت در برابر حشره زدن یا کپک زدن باید بعد از هر بار شست‌وشوی آن کاملاً آن را خشک کنید تا هیچ اثری از آب و رطوبت باقی نماند. از دیگر مواردی که باعث می‌شود موکت رطوبت بگیرد این است که آن را در نزدیکی ماشین ظرفشویی، سینک یا حتی پنجره باز قرار دهید. این کار در مواقع باد و باران تمام موکت را خیس می‌کند. همچنین اگر گلدان‌هایتان را بدون هیچ عایقی مستقیم روی موکت بگذارید، اضافه آب داخل آن روی موکت می‌ریزد و باعث خیس شدن آن می‌شود. علاوه بر آن، موکت‌هایی که در زیرزمین باشند، با گذشت زمان رطوبت را به خودشان جذب می‌کنند و باعث جذب حشرات می‌شوند. وقتی موکت در چنین شرایطی قرار بگیرد به مرور سفت می‌شود و انعطاف‌پذیری خود را از دست می‌دهد. به این پدیده «پوسیدگی خشک» می‌گویند. به همین خاطر همیشه باید قبل از رول کردن و جمع کردن موکت، زمین زیر آن و کف موکت را بررسی کنید. اگر زود به داد این‌گونه موکت‌ها نرسید، از بین می‌روند و دیگر کار زیادی نمی‌توانید برایشان انجام دهید.

نگهداری از موکت در برابر حشرات

یکی از مهم‌ترین و زیان‌آورترین موارد برای موکت‌ها، وجود و حضور حشره‌هایی مانند بید یا سوسک فرش است. اگر دیدید در خانه‌تان بید پرواز می‌کند، یعنی از درب یا هر منفذ باز دیگری به آنجا نفوذ کرده‌اند و باید حتماً کمدها و کشوهای لباسی را چک کنید و آن‌ها را از بین ببرید. سوسک‌های فرشی حشرات کوچک و تیره‌رنگی هستند که به رنگ قهوه‌ای رو به قرمز یا سیاه دیده می‌شوند و اول به شکل لارو (کرم) هستند و بعد بال در می‌آورند. این کرم‌ها هستند که الیاف داخل موکت را می‌خورند (نه حشرات بالغ). دیدن حشرات در حال پرواز در خانه، مانند دیدن دود است. دود فقط شما را از وجود آتش خبردار می‌کند؛ دیدن این حشرات بالدار نیز شما را از وجود کرم‌های نوزاد آن‌ها مطلع می‌کند و نشانه‌ای برای توجه بیشتر به نگهداری از موکت است. این حشرات بالغ تخم‌هایشان را در هر نوع الیاف طبیعی از جمله پشم، ابریشم، پر، مو و حتی چرم می گذارند. وقتی این کرم‌ها از تخم بیرون می‌آیند گرسنه هستند و از بافت موکت تغذیه می‌کنند؛ بخصوص اگر قبلاً ماده‌ای مانند نوشیدنی شیرین یا فرآورده‌های شیر روی آن ریخته و خوب تمیز نشده باشد. مکان‌های دیگری که بیش از همه در معرض این حشرات قرار دارند، مکان‌هایی از موکت است که زیر وسایل خانه قرار می‌گیرند؛ این محل‌ها تاریک هستند و معمولاً خیلی جارو نمی‌خورند. آسیب در این محدوده‌ها خیلی بی سر و صدا اتفاق می افتد اما سریع پیش می‌رود. معولا می‌توانید این آسیب را برطرف کنید اما اگر بافت بیش از حد آسیب دیده باشد، جبرانش آنقدر هزینه‌بر است که در مقایسه با قیمت خرید موکت اصلاً به‌صرفه نیست. در ادامه به چند مورد اشاره کرده‌ایم که برای پی بردن به حضور حشرات باید به آنها توجه داشته باشید.

• حشرات فعال: این حشرات معمولاً همان بیدهای لباس هستند که همگی با آن‌ها آشنایی داریم؛ رنگشان بژرنگ است و خیلی سریع اطراف اتاق پرواز می‌کنند.
• خوردگی بافت: اگر متوجه خوردگی در قسمت‌های مختلف موکتمان شدید یا کف سفیدرنگ موکت را ببینید به آن معناست که موکت بید گرفته است. کرم بید نمی‌تواند نخ را بخورد و معمولاً در الیاف‌های نخی متوقف می‌شود.
• تاربندی: اگر روی بخشی از بافت موکت متوجه سطح نازکی از تارهایی سفید شدید، نشانه حضور کرم بید است.
• کرم زنده: اگر دیدید کرم‌های سفیدی روی سطح موکت می‌خزند، نشانه آن است که موکت مورد حمله بیدها قرار گرفته و باید فوراً اقدام کنید. برای این کار ابتدا باید حشرات را بکشید و سپس بافت موکت را کاملاً شست‌وشو دهید.
• بقایای خشک و شن‌مانند: اگر دانه‌های قهوه‌ای طوسی روی موکتمان مشاهده کردید، به این معناست که کرم‌ها دارند از موکتتان تغذیه می‌کنند. کرم‌های لارو این دانه‌ها را قبل از اینکه از پیله بیرون بیایند از خودشان تولید می‌کنند.

بهترین روش‌های جلوگیری از آسیب حشرات

در نگهداری از موکت برای اینکه از اجتماع حشرات در بافت فرش یا موکت جلوگیری کنید، باید حداقل یکبار در هفته، آن را با مکش ملایم جارو کنید. همچنین لازم است هر چند ماه یکبار موکت را بلند کنید و پشت آن را نیز جارو بزنید. البته باید حواستان باشد که کف زیرین موکت را نیز تمیز کنید و جارو بکشید و تا زمانی که کف کاملاً خشک نشده، آن را دوباره روی زمین پهن نکنید. برای جارو کردن پشت فرش‌های بزرگ، می‌توانید از کناره‌ها آن را تا کنید و قسمت به قسمت آن را جارو بزنید. نکته مهم این است که با استفاده از نفتالین یا محصولات مشابهی مانند برگ صدر یا سنگ کریستال، نمی‌توانید بیدها را از بین ببرید یا حتی از حمله آن‌ها جلوگیری کنید، چون این مواد تخم یا پیله‌های حشرات را از بین نمی‌برند. بهترین راه استفاده از حشره‌کش‌هایی است که از پیرتروم (گل حشره‌کش) یا گل داوودی ساخته شده‌اند. این نوع حشره‌کش‌ها معمولاً به بافت موکت آسیبی نمی‌زنند اما خیلی زود حشرات را از بین می‌برند. البته باید همیشه حواسمان باشد که قبل از استفاده از هر موادی دستورالعمل و نکات روی جلد آن را بخوانید تا مطمئن شوید اعمال آن به موکتمان، خودمان یا حیوانات خانگی‌مان آسیبی نمی‌رساند.

نگهداری از موکت در برابر حیوانات خانگی!

بعضی از ما عاشق حیوانات خانگی‌مان هستیم! همه‌مان می دانیم که سگ‌ها در چند ماه اولِ به دنیا آمدنشان، درست مانند بچه انسان هر شیئی که دم دستشان بیاید را به دندان می‌کشند و موکت و فرش نیز از این قضیه مستثنا نیستند. سگ‌ها از بوی نفتالین متنفرند، پس اگر به فکر نگهداری از موکت‌هایتان هستید می‌توانید یک تکه از آن را زیر موکت قرار دهید تا دست از جویدن فرش‌ها و موکت بردارند. گربه‌های بامزه و دوست داشتنی نیز گاهی ممکن است با پنجه کشیدن روی موکت‌ها به بافتشان آسیب بزنند. اینکه بخواهید این عادت را از سر گربه‌ها بیندازید کار آسانی نیست اما اگر واقعاً موکت‌هایتان را دوست دارید باید این رفتارشان را تحت کنترل بگیرید و اگر لازم شد با دامپزشک او مشورت کنید. یکی دیگر از مشکلاتی که ممکن است حیوانات خانگی برای موکت‌هایتان درست کنند ادرار کردن یا دستشویی کردن روی آن‌هاست؛ این مشکل از خوب تربیت نشدن حیوانات خانگی نشات می‌گیرد و به‌شدت به موکت و مخصوصاً رنگ آن آسیب می‌زند. دستشویی حیوانات ممکن است رنگ موکت را سفید کند و آسیب جبران‌‌ناپذیری به آن بزند. اگر ادرار سگ یا گربه را زود تمیز نکنید، بوی آن برای مدت زیادی در بافت موکت می‌ماند، جذب الیاف‌های آن می‌شود و دیگر نمی‌توان آن را از بین برد. اگر چنین اتفاقی برای موکت‌تان افتاد، باید آن را با محلول سرکه سفید و نوشابه و با استفاده از آب‌پاش تمیز کنید. بعد با یک پارچه تمیز روی آن ضربه بزنید تا خشک شود. لازم است این مراحل را چندین بار تکرار کنید تا اثر لکه کاملاً از بین برود. در صورت نیاز بهتر است موکت را از سطح زمین کمی بالاتر بیاورید تا هوا از داخل آن عبور کند و بوی خراب‌کاری کاملاً از بین برود. اگر موکت خوب تمیز نشود، حیوانات خانگی بارها برای انجام دادن کارشان به همان نقطه بر می‌گردند و نیازی نیست بگوییم که این مسئله چقدر به موکت آسیب می زند.

اشعه فرابنفش

هیچ‌کس از نور آفتاب بدش نمی‌آید اما همانطور که پوست ما به مراقبت احتیاج دارد، موکت خانه هم به مراقبت احتیاج دارد. موکت‌های قدیمی که از مواد رنگی طبیعی ساخته شده‌اند، معمولاً به مرور زمان و در معرض نور شدید خورشید نرم می‌شوند اما رنگشان خیلی از بین نمی‌رود و تغییر زیادی نمی‌کنند. با این حال، موکت‌هایی که از رنگ‌های ارزان و مصنوعی ساخته شده‌اند بعضی اوقات هم صدمه می‌بینند و هم رنگ‌پریده می‌شوند. رنگ‌های مصنوعی قدیمی هم معمولاً خیلی زود رنگشان می‌پرد و بعضی از آن‌ها به‌شدت تغییر می‌کنند (مثلاً از بنفش تیره به کرم یا بژ روشن تغییر رنگ می‌دهند!). اگر پنجره‌های خانه‌تان خیلی آفتاب‌خور باشند، می‌توانید با نصب یک ورقه محافظ اشعه فرابنفش یا تعویض شیشه با پنل های محافظ اشعه فرابنفش اثر این اشعه‌ها را کم کنید. همچنین می‌توانید برای جلوگیری از تابش مستقیم خورشید از پرده‌های عمودی یا ضخیم استفاده کنید.

لکه‌ها

یک اصل مهم در نگهداری از موکت این است که اگر ماده‌ای روی موکت بریزد، باید فوراً آن را پاک کنید! فرقی نمی‌کند چه ماده‌ای روی موکت ریخته، حتی اگر آب خالی هم باشد، باز هم باید زود آن را خشک کنید زیرا اگر به حال خود رهایش کنید جذب بافت آن می‌شود و بعد از خشک شدن پاک کردن آن دشوار است. بهترین روش برای خشک کردن آب از روی موکت این است که با یک دستمال کاغذی یا پارچه تمیز روی آن ضربه بزنید تا لکه کاملاً جذب پارچه شود و بعد اجازه دهید خشک شود. برای پاک کردن لکه‌های شدیدتر، مانند لکه شراب، قهوه یا آبمیوه کافی است نوشابه را در دمای اتاق به کمک آب‌پاش روی لکه بپاشید و سپس با یک پارچه نخی تمیز یا دستمال کاغذی روی آن ضربه بزنید یا پارچه را روی آن فشار دهید تا جذب شود. همچنین می‌توانید به جای سرکه از محلول آب گرم با یک فنجان سرکه سفید استفاده کنید و به همین روش آن را با اسپری و پارچه تمیز کنید. باید حواستان باشد که به هیچ‌وجه پارچه را روی سطح موکت نکشید زیرا با این کار مواد به عمق بافت نفوذ می‌کنند؛ فقط کافی است پارچه را آرام روی لکه فشار دهید و نیازی نیست آن را به این طرف و آن طرف بکشید. وقتی این مرحله تمام شد، می‌توانید شیئی زیر موکت بگذارید تا هوا از داخل آن عبور کرده یا خشک شود. همچنین می‌توانید با یک پنکه یا سشوار آن را سریع خشک کنید. اگر لکه روغنی باشد (مانند روغن زیتون)، باید کمی آرد روی آن بپاشید و سپس به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه (یا تا زمانی که روغن جذب کاغذ شود) یک تکه کاغذ کاهی قهوه‌ای رنگ رویش بگذارید. بعد از آن آرد را با جاروبرقی جمع می‌کنید و با یک حوله، پارچه یا دستمال کاغذی تمیز و خشک روی آن فشار می‌دهید. یک راه دیگر برای تمیز کردن لکه روغن این است که کمی مایع ظرفشویی سفیدرنگ یا بی‌رنگ را (بدون مخلوط کردن با آب) روی لکه بریزید. بعد زمانی که احساس کردید ذرات چربی با مایع ترکیب شد، آن را پاک کنید. این فرایند را تا زمانی که لکه کاملاً از بین برود تکرار می‌کنید. بعد از چند بار انجام دادن این کار، می‌توانید کمی مایع ظرفشویی را با آب گرم و کمی سرکه سفید مخلوط کنید و با استفاده از آن موکت را تمیزتر کنید. اگر در هر مرحله‌ای متوجه شدید رنگ موکتتان دارد از بین می‌رود، باید دست نگه دارید و فوراً با یک متخصص موکت‌شویی تماس بگیرید. حال اگر قطره شمع، موم یا رژ لب روی موکت بریزد، باید اول با یک حبه یخ آن را خشک کرده و با قاشق آن را از روی موکت بردارید؛ سپس کافی است مراحل بالا را طی کنید تا اثر آن از بین برود. بعضی اوقات استون (لاک‌پاک‌کن) هم برای این کار جواب می‌دهد اما باید حواستان باشد اول آن را در قسمت کوچکی از موکت امتحان کنید و اگر رنگ موکت را از بین برد، با نزدیک‌ترین موکت‌شویی محله تماس بگیرید.

 لکه رنگ و مواد شیمیایی

چکیدن رنگ روی موکت یکی از بدترین اتفاقاتی است که می‌تواند برای موکتتان بیفتد. این اتفاق خیلی راحت می افتد اما پاک کردن آن بدون کمک متخصص کار خیلی سختی است. بنابراین برای نگهداری از موکت بهتر است مواظب باشید این اتفاق نیفتد. برای پاک کردن آن باید با استفاده از یک پلاستیک سعی کنید تا جایی که می‌شود آن را از روی فرش پاک کنید و سپس با یک پارچه، حوله یا دستمال کاغذی خشک و تمیز و بدون اینکه پارچه را رویان بمالید، تا حد امکان اثر لکه را از بین ببرید. حال اگر رنگ قابلیت حل شدن در آب را داشته باشد می‌توانید با استفاده از نوشابه و پارچه روی لکه ضربه بزنید و ان را جذب پارچه کنید. این مراحل را چندین بار تکرار می‌کنید تا لکه از بین برود. اگر رنگ خیلی مقاوم بود و از بین نرفت، استفاده از مایه سفیدکننده و مواد شوینده دیگر توصیه نمی‌شود و تنها راه این است که با یک موکت‌شویی تماس بگیرید. در نهایت، مواردی هستند که به چشم دیده نمی‌شوند اما آسیب زیادی به موکت‌ها می‌زنند و برای درست کردنشان هیچ کاری از دستتان بر نمی‌آید. بعضی اوقات برخی روی موکت‌های جدیدی که به دستتان می‌رسند در زمان تولید کارهایی انجام داده‌اند که بتوانند رنگ آن را ملایم‌تر کنند یا حتی تغییر دهند. چنین اقداماتی، با اینکه جلوی چشمتان صورت نمی‌گیرند، آسیب زیادی به الیاف‌های موکت می‌زنند و باعث می‌شوند بافت آن بپوسد و تراکم تارها در همه جای موکت یکسان نباشد. متاسفانه هیچ راه چاره‌ای برای تعمیر این موکت‌ها وجود ندارد و اغلب قبل از اینکه موکت‌ها به فروشگاه برسند این اعمال روی آن‌ها انجام شده است. بهترین راه این است که برای خرید به یک فروشنده آگاه مراجعه کنید که در مورد تاریخچه موکت‌های فروشگاهش و نحوه ساخت آن‌ها در کارخانه اطلاع داشته باشد.